Αναχώρηση 8π.μ από το Νοσοκομείο «Η Σωτηρία»
Σύντομη στάση στον Ορχομενό για καφέ. Συνεχίζουμε για Χαιρώνεια που θα δούμε το επιβλητικό άγαλμα του λιονταριού και περνώντας από τα χωριά Τιθορέα, Αμφίκλια, Μπράλο θα επισκεφθούμε το Χάνι της Γραβιάς για μια σύντομη 15λεπτη προβολή σχετική με τη μάχη που έγινε εκεί.
Τελικός προορισμός θα είναι η γραφική Παύλιανη.
Διασχίζοντας την Οίτη θα έχουμε μια καταπληκτική διαδρομή διασχίζοντας το πράσινο, υπέροχα έλατα, το ξύλο και την πέτρα και θα φτάσουμε στην είσοδο του Εθνικού Δρυμού. Περίπατοι στην γύρω περιοχή και γεύμα.
Επιστροφή στην Αθήνα με ενδιάμεση στάση.
Κόστος πούλμαν και ξενάγησης 13 ευρώ (Πληροφορίες Δευτέρα και Πέμπτη 11:00-15:00 – 2107763638)
Την Κυριακή 2α Νοεμβρίου ο Σύλλογος μας οργάνωσε μία ακόμη απόδραση στην όμορφη Παύλιανη.
Το πρόγραμμα την είχε ως αρχικό προορισμό, ένα προσεγμένο ορεινό χωριό στον Νομό Φθιώτιδος. Άς αναφέρουμε δύο λόγια για την όμορφη αυτή τοποθεσία.
Βρίσκεται μέσα σε πυκνό ελατοδάσος και σήμερα είναι ταχύτατα αναπτυσσόμενη τουριστικά. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.040 μέτρων στις πλαγιές της Οίτης και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς του νομού Φθιώτιδος. Η κοινότης Πaύλιανης βρίσκεται ανάμεσα στους δήμους Γοργοποτάμου και Καλλιέων.
Μία θεωρία για την ονομασία του χωριού αναφέρει, ότι το όνομά της το οφείλει στους πρώτους της κατοίκους, οι οποίοι ήταν οι πρώτοι που πίστεψαν στα διδάγματα του Αποστόλου Παύλου. Άλλη εκδοχή είναι, να οφείλεται σε Σλαβική ονομασία. Αρχικά το χωριό ήταν χτισμένο σε μια τοποθεσία με χαμηλότερο υψόμετρο, εκεί περίπου που τώρα βρίσκεται το χωριό Οίτη.
Πλησιάζοντας και κοιτάζοντας την γύρω ορεινή περιοχή, (κινούμενοι σε συνεχείς στροφές), ομολογουμένως είναι τόσο όμορφη, που πιστεύουμε ακράδαντα πώς, δεν έχει να ζηλέψει απολύτως τίποτε απο τα πολυφωτογραφημένα και πολυδιαφημισμένα ελβετικά ή αυστριακά τοπία! Οι ομορφιές του τόπου μας είναι καταφανώς ασύγκριτες.
Στο χωριό, η πρώτη πρόταση, ήταν να προχωρήσουμε σε ένα πολύ ‘ρομαντικό’ ανηφορικό μονοπάτι, ανάμεσα σε πυκνά δένδρα και φυλλωσιές νοτισμένες απο την υγρασία, αφού πρώτα στην αρχή της πεζοπορείας η πάντα πρόθυμη ξεναγός μας, μας παρουσίασε δύο προσεγμένα ξύλινα εξ ολοκλήρου οικήματα, όπου παρουσιαζόταν ο παραδοσιακός «κλασσικός» τρόπος, που κάποιες παλαιότερες εποχές, έπλεναν τα χαλιά οι ντόπιοι, με την βοήθεια ειδικών ‘νερόμυλων’. Η όμορφη διαδρομή (με τα πόδια) στο μονοπάτι, μας αποζημίωσε με το παραπάνω, με μικρά λοφάκια και γραφικά ρυάκια.
Η ευρύτερη περιοχή, αποκαλείται ‘Εθνικός Δριμός της Οίτης’.
Έτσι, ο ορεινός όγκος της Οίτης «σφραγίζει» το τοπίο και μια υπέροχη φύση, περιμένει για να την χαρεί ο επισκέπτης.
Με βάση εξορμήσεως την Παύλιανη, ο ‘Εθνικός Δρυμός της Οίτης’ βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής και ο αρχαιολογικός χώρος της Πυράς του Ηρακλέους, μας ταξίδεψε σε χρόνους μυθικούς. Από την άλλη, οι Καταβόθρες, ακροβατούν στη γεωλογική πραγματικότητα και στον κόσμο των παραμυθιών με τα ξωτικά, ενώ όποιοι τυχόν είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι για μια χειμερινή περιπέτεια, το διάσημο για τους φυσιολάτρες οροπέδιο της Οίτης, οι Λιβαδιές, δεν θα αργήσει να κάνει αισθητή την παρουσία του.
Οι μικρές λίμνες με τις καλαμιές και τα βούρλα είναι φυσικά παγωμένες και μας θύμισαν μεγάλα γεωγραφικά πλάτη, όπως εκείνες στις γειτονιές της πάρα πολύ μακρινής μας Γροιλανδίας…
Ομως πίσω στα χαμηλά, υπάρχει η θαλπωρή των ξενώνων της Ανω και Κάτω Παύλιανης, και στα ταβερνάκια με τα κούτσουρα θα λαμπαδιάζουν στις φωτογωνιές και το ρετσίνι θα διαχέει το άρωμά του στην ατμόσφαιρα… Και εάν κάποιος ανακτήσει δυνάμεις και θέλει πάλι στενές επαφές με δένδρα, πουλιά και νερά, τότε το φυσικό πάρκο στις πηγές του Ασωπού, είναι η έκπληξη που περιμένει!
Ο Εθνικός Δρυμός Οίτης
Η Οίτη είναι ένα ομαλό εκτεταμένο βουνό που υψώνεται επάνω από τον κάμπο της Λαμίας και την κοιλάδα του Σπερχειού ποταμού.
Το μεγαλύτερο μέρος του αποτελείται από πετρώματα φλύσχη, που δημιουργούν ένα ήπιο και πολυδαίδαλο ανάγλυφο με εκατοντάδες ράχες και ρεματιές.
Η Οίτη
Στο βόρειο και το ανατολικό μέρος της Οίτης εμφανίζεται ένας μεγάλος ασβεστολιθικός όγκος, που δημιουργεί τις λίγες ορθοπλαγιές και τα απόκρημνα φαράγγια αυτής της πλευράς.
Το κέντρο του ορεινού όγκου της Οίτης είναι χαρακτηρισμένος εθνικός δρυμός, δηλαδή γεωγραφική περιοχή με εξαιρετική φυσική ομορφιά, που συγκεντρώνει σπάνια και υπό εξαφάνιση είδη φυτών και ζώων.
Σύμφωνα με την ελληνική και διεθνή νομοθεσία, κάθε εθνικός δρυμός αποτελείται από τον πυρήνα, τη ζώνη απολύτου προστασίας δηλαδή, όπου απαγορεύεται κάθε δραστηριότης, που θα μπορούσε να διαταράξει το οικοσύστημα (κυνήγι, ψάρεμα, βοσκή και υλοτομία) και την περιφερειακή ζώνη, όπου επιτρέπονται ορισμένες ανθρώπινες επεμβάσεις και δραστηριότητες.
Στη μεγάλη καταβόθρα της Οίτης εισχωρεί ο ποταμός, ο οποίος εκβάλλει πολλά χιλιόμετρα πιο μακριά, δημιουργώντας τον Γοργοπόταμο.
Η αξία του οικοσυστήματος της Οίτης είναι μεγάλη, αφού περιλαμβάνει ενδημικά φυτά, όπως η βερόνικα, ο κόκκινος κρίνος, η ορχιδέα, οι αγριομενεξέδες, η ίριδα και ο νάρκισσος.
Εδώ εντοπίζονται και αρκετά θηλαστικά, όπως το φοβερό αγριογούρουνο, το ζαρκάδι, την αλεπού και σπανιότερα τον λύκο.
Σκίουροι και νυφίτσες ακροβατούν στα δένδρα, αλλά πετροπέρδικες, ελατοπαπαδίτσες και δρυοκολάπτες είναι οι κατ εξοχήν ιπτάμενοι εκπρόσωποι του ζωικού βασιλείου, ενώ και κάποιος χρυσαετός ανεμοπορώντας, ίσως να παρακολουθεί αφ΄ υψηλού…
Πηγές, λιμνούλες, πυκνές συστάδες από κεφαλλονίτικα έλατα και μαυρόπευκα, κέδροι και κουμαριές, και υποαλπικά χορτολίβαδα, δημιουργούν ονειρικά σκηνικά για παιχνίδια στη φύση, κάθε εποχή.
Στον δρόμο για την Παύλιανη
Ο πολύ άνετος δρόμος σας φέρνει γρήγορα στην παλαιά εθνική του Μπράλου, ο τεράστιος κάμπος της Λαμίας επεκτείνεται… κατατροπώνοντας τον Μαλιακό Κόλπο και – πέρα από κάθε λογοτεχνική υπερβολή – ως κύριος υπαίτιος θεωρείται ο ποταμός Σπερχειός και οι προσχώσεις του, αφού του λόγου το αληθές προσυπογράφει και η ιστορία με τα κάποτε ‘Στενά’ των Θερμοπυλών, που τώρα είναι πολύ, μα πάρα πολύ φαρδιά…
Στην Ανω Παύλιανη με την σκιερή πλατεία, όπου τα παιδιά μπορούν να παίζουν με ασφάλεια
Από την Κάτω στην Ανω Παύλιανη
Στη δευτερεύουσα εθνική οδό Λαμίας-Λιβαδειάς και στο τεράστιο πλήθος από πινακίδες, δεξιά για Παύλιανη και Καλοσκοπή έχοντας αριστερά, τον τεράστιο όγκο του Παρνασσού και πίσω το Καλλίδρομο. Ο δρόμος είναι επάνω σε κορυφογραμμή ομαλών λόφων και οι αλλεπάλληλες στροφές, οδηγούν σε 9 χιλιόμετρα στο χωριό Οίτη.
Η Κάτω Παύλιανη ξεπροβάλλει ολόκληρη μπροστά, ενώ η Ανω Παύλιανη έχει τη δική της θέση, ψηλότερα και μακρύτερα.
Συνεχίζοντας για Ανω Παύλιανη η καθαρά βουνίσια ατμόσφαιρα διανθίζεται από τη μυρωδιά του καμένου ξύλου στα τζάκια και τα έλατα πληθαίνουν.
Έχει πολλά μποστάνια, κήπους σε αναβαθμίδες και μηλιές παντού. Εκτός από τον αυθεντικό, παραδοσιακό χαρακτήρα της έχει και το προνόμιο να είναι ενταγμένη στο πιλοτικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Ηabitat Αgenda», που στοχεύει στην βιώσιμη ανάπτυξη οικισμών και στην εκτέλεση πρότυπων έργων αναπλάσεως για την αναβάθμισή τους.
Η Ανω Παύλιανη, παρά το γεγονός πως αναπτύσσεται τουριστικά, διατηρεί ακόμη τα παραδοσιακά της στοιχεία
Βέβαια πέραν όλων αυτών, των τόσο γραφικών, υπήρχε και η … «αγωνία» της παρέας μας, με το μεσημεριανό φαγητό! Όμως τα δύο πολύ προσεγμένα παραδοσιακά ταβερνάκια της περιοχής, μας αποζημίωσαν, αφού άπαντες ευχαριστήθηκαν τους καλοδιαλεγμένους μεζέδες και τα πιάτα που σερβιρίστηκαν. Ορισμένοι μάλιστα έκαναν και κάποια ‘ψώνια’, στις τρείς «γιαγιούλες» που πουλούσαν φρούτα και γλυκά του κουταλιού, έξω από τις ταβέρνες, σε πολύ λογικές τιμές.
Το πρόγραμμα στην συνέχεια, προέβλεπε επίσκεψη στον Ορχομενό που είναι κωμόπολη του νομού Βοιωτίας.
Αποτελεί έδρα του Δήμου Ορχομενού ο οποίος έχει πληθυσμό 10.732 κατοίκους και έκταση 230.098 στρεμμάτων. Ο Ορχομενός είναι χτισμένος σε πεδινή τοποθεσία, στην βόρεια πλευρά της πεδιάδος της Κωπαΐδος. Διαρέεται από τον Μέλανα ποταμό (Μαυροπόταμος) που είναι παραπόταμος του βοιωτικού Κηφισού. Η κύρια δραστηριότητα των κατοίκων του Ορχομενού είναι η γεωργία.
Ο Ορχομενός παρακμάζει με την εισβολή του αρχαίου λαού των Βοιωτών στην περιοχή της Βοιωτίας. Οι Βοιωτοί με αφετηρία την Θήβα, σταδιακά κατέλαβαν όλη σχεδόν την περιοχή της σημερινής Βοιωτίας. Ο Ορχομενός από τον 8ο αιώνα π.Χ. και μετά, υπό την κυριαρχία των Βοιωτών αποτέλεσε μία σημαντική πόλη του κοινού των Βοιωτών.
Κατά την διάρκεια τουΚορινθιακού πολέμου η πόλη βρέθηκε στο πλευρό της Σπάρτης η οποία διατηρούσε στην πόλη φρουρά. Το 375 π.Χ. οι Θηβαίοι με αρχηγό τον Πελοπίδα εκμεταλλεύτηκαν την απουσία της Σπαρτιατικής φρουράς και κατέλαβαν αιφνιδιαστικά τον Ορχομενό. Λίγο μετά συγκρούστηκαν με τους Σπαρτιάτες στην πόλη Τεγύρα, λίγο έξω από τον Ορχομενό. Στην μάχη της Τεγύρας επικράτησαν οι Θηβαίοι. Κατά τη διάρκεια της Θηβαϊκής ηγεμονίας οι Θηβαίοι κατάστρωσαν σχέδιο για την καταστροφή του Ορχομενού, επειδή είχε συμμαχήσει με την Σπάρτη. Τα σχέδια ματαίωσε ο Επαμεινώνδας που διαφώνησε. Όμως το 364 π.Χ. που ο Επαμεινώνδας βρισκόταν σε αποστολή στο Βυζάντιο, οι Θηβαίοι υλοποίησαν τα σχέδιά τους και κατέστρεψαν τον Ορχομενό.
Η πόλη αποκαταστάθηκε από τους Φωκείς κατά τον Τρίτο ιερό πόλεμο, άλλα καταστράφηκε για δεύτερη φορά από τους Θηβαίους το 353 π.Χ. Ο Φίλιππος μετά την επικράτησή του στην μάχη της Χαιρώνειας ανοικοδόμησε ξανά τον Ορχομενό. Οι Μακεδόνες ανοικοδόμησαν το κάστρο της πόλεως, που σώζεται έως σήμερα και για ένα διάστημα όρισαν τον Ορχομενό ως έδρα του Βοιωτικού κοινού. Η πόλη παρήκμασε μετά τις λεηλασίες που πραγματοποίησε ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας στην περιοχή το 86 π.Χ.
Η πόλη διατηρούσε σημαντικά ιερά και μνημεία τον 2ο αιώνα μ.Χ., όταν την επισκέφτηκε ο περίφημος Παυσανίας. Στον Ορχομενό λατρεύονταν κυρίως οι Χάριτες και προς τιμήν τους οργανώνονταν τα Χαριτήσια.
Ο Ορχομενός διαθέτει αρκετά αξιοθέατα, που σχετίζονται με την μεγάλη του Ιστορία. Τα σημαντικότερα είναι ο αρχαιολογικός του χώρος, με τον θησαυρό του Μινύα και το αρχαίο θέατρο, ο βυζαντινός ναός της Παναγίας της Σκριπούς, το κάστρο του και οι πηγές των Χαρίτων.
Ο ναός της Παναγίας της Σκριπούς ήταν αυτός που έδωσε και το όνομα του στο ένα από τα δύο χωριά, που αποτέλεσαν τον σύγχρονο Ορχομενό. Ο ναός της Παναγίας της Σκριπούς οφείλει την ονομασία της, στις πολυάριθμες επιγραφές που υπάρχουν πάνω στις πέτρες που έχουν χρησιμοποιηθεί για την οικοδόμηση του. Οι πέτρες έφεραν αρχαίοελληνικές επιγραφές, γιατί προέρχονταν από τα ερείπια της αρχαίας πόλεως του Ορχομενού. Η αρχική ονομασία του λοιπόν, πρέπει να σχετιζόταν με το λατινικό ‘scriptus’, που σημαίνει επιγραφή και με παραφθορά να εξελίχθηκε σε Σκριπού.
Ο θολωτός τάφος του Ορχομενού, είναι ένας από τους σημαντικότερους θολωτούς τάφους της Μυκηναϊκής περιόδου. Κατασκευάστηκε το 1250 π.Χ. για να ταφεί η βασιλική οικογένεια της πόλεως. Ανασκάφηκε για πρώτη φορά το 1880 από τον Ερρίκο Σλήμαν και συνεχίστηκε η ανασκαφική έρευνα, από την Βαυαρική Ακαδημία Επιστημών μεταξύ 1903 και 1905.
Το θέατρο του Ορχομενού κατασκευάστηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. Στον χώρο του θεάτρου πραγματοποιούνταν μουσικοί αγώνες προς τιμήν των Χαρίτων, του Διός και του Διονύσου. Αποκαλύφθηκε το 1973 και διατηρείται σήμερα σε αρκετά καλή κατάσταση.
Η Χαιρώνεια είναι χωριό του νομού Βοιωτίας. Στο πρόσφατο παρελθόν υπήρξε έδρα του ομώνυμου δήμου, ενώ σήμερα ανήκει διοικητικα στον δήμο Λεβαδέων. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 130 μέτρων στην κοιλάδα του Βοιωτικού Κηφισού. Μέχρι το 1928 ονομαζόταν Κάπραινα ή Κόπραινα, ονομασία που οφειλόταν στα πολλά αγριογούρουνα, κάπρους, που υπήρχαν στην περιοχή.
Το αρχαίο όνομα της πόλεως είναι Άρνη,από την ομώνυμη θυγατέρα του Αιόλου, όπως μας αναφέρει ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας στα Βοιωτικά του και συνεχίζει να μας λέει, ότι η νεωτέρα ονομασία της πόλεως οφείλεται, στο επώνυμο του ήρωος της Χαιρωνείας «ΧΑΙΡΩΝΑ» (ιπποδαμαστής), υιός του Απόλλωνος και της Θηρώς, όπως μας τραγουδάει ο Βοιωτός ποιητής Ησίοδος.
Η Χαιρώνεια βρίσκεται στην ίδια περιοχή που ήταν χτισμένη η αρχαία Βοιωτική πόλη Χαιρώνεια. Σώζονται αρκετά κτίσματα και το αρχαίο θέατρο της πόλεως. Κυριότερο όμως αξιοθέατο της περιοχής είναι το διάσημο λιοντάρι της Χαιρώνειας, που στήθηκε μετά την μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. Από την Χαιρώνεια καταγόταν επίσης ο αρχαίος συγγραφέας Πλούταρχος.
Η Χαιρώνεια αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Όμηρο με την ονομασία Άρνη και βασιλιά τον Αρηΐθοο, στον κατάλογο των βοιωτικών πόλεων, που έλαβαν μέρος στον Τρωϊκό πόλεμο. Η Χαιρώνεια ήταν μέλος του «Κοινού των Βοιωτών» άλλοτε άσημη και εξαρτώμενη από τον Ορχομενό και άλλοτε ελεύθερη, πλούσια και ανθηρή (387-374 π.Χ.) κόβοντας και δικά της νομίσματα.
Βρέθηκαν χάλκινα και ασημένια. που από τη μία πλευρά είχαν τη βοιωτική ασπίδα και ρόπαλο, από την άλλη με τα γράμματα ΧΑΙ ή ΧΑΙΡΩΝΕ. Στα ιστορικά χρόνια και πριν από τη μάχη του 338 π.Χ., η Χαιρώνεια ελάχιστα μνημονεύεται.
Ορισμένα χρήσιμα ιστορικά στοιχεία τώρα. Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι ο Ξέρξης ύστερα από τη μάχη των Θερμοπυλών, διέσχισε την αρχαία Φωκίδα, πέρασε το στενό των παραποτάμιων (Ανθοχώρι), και έφτασε στον Πανοπέα (Άγιο Βλάση). Στην κάθοδό του αυτή ως τον Πανοπέα, οι Πέρσες κατέστρεψαν τα πάντα, έκαψαν τις Φωκικές πόλεις και κοντά σ’ αυτές και τη Χαιρώνεια. Στην περιοχή της Χαιρώνειας έχουν γίνει οι εξής μάχες:
- Το 447 π.χ. όπως μας πληροφορεί οΘουκυδίδηςτη Χαιρώνεια κατέλαβε ο Αθηναίος στρατηγός Τολμίδης και υποδούλωσε τους κατοίκους της για ελάχιστο χρόνο.
- Το 424 π.Χ. προσπάθησαν και πάλι οι Αθηναίοι, με την σύμπραξη των Δημοκρατικών του Ορχομενού, στον οποίο υπαγόταν η Χαιρώνεια τότε, να την ξανακαταλάβουν μα δεν τα κατάφεραν, γιατί το σχέδιο τους προδόθηκε από τον Νικόμαχο από τον Πανοπέα. Από τότε η στρατηγική θέση της Χαιρώνειας περιήλθε σε βοιωτικές δυνάμεις.
- Το 353 π.Χ.κατά τον Φωκικό πόλεμο, η Χαιρώνεια πολιορκήθηκε από τον αρχηγό της Φωκίδος Ονόμαρχο, αλλά αντιστάθηκε με επιτυχία Καταλήφθηκε όμως αργότερα από τον γιο του Ονόμαρχου Φαληρέα.
- Το 338 π.Χ. έγινε η μάχη της Χαιρωνείας μεταξύ Μακεδόνων και κυρίως Αθηναίων – Θηβαίων.
Πρόκειται για μια από τις πιο πολυσυζητημένες μάχες στην ιστορία, για τον τρόπο διεξαγωγής της και κυρίως για την πολιτική σημασία της.
- Το 245 π.Χ. οι Θηβαίοι, σύμμαχοι της Αχαϊκής συμπολιτείας, συγκρούονται στη Χαιρώνεια με στράτευμα της Αιτωλικής και πριν φθάσει η βοήθεια των συμμάχων τους, παθαίνουν φοβερή πανωλεθρία. Χάνουν πάνω από 1.000 άνδρες με το στρατηγό τους Αβαιόκριτο και αναγκάζονται να γίνουν μέλη της Αιτωλικής συμπολιτείας.
- Το 146 π.Χ. που υποδουλώνεται όλη η Ελλάδα στους Ρωμαίους, ο Ρωμαίος στρατηγός Μάτελλος εξόντωσε στη Χαιρώνεια ένα στρατιωτικό τμήμα από 1.000 Αρκάδες, που μετά την ήττα του στρατού της Αχαϊκής συμπολιτείας στη Σκάρφεια της Λοκρίδος, υποχωρούσε από την Ελάτεια για την Πελοπόννησο.
- Το 88 π.Χ. έγινε μάχη στη Χαιρώνεια μεταξύ του Ρωμαίου στρατηγού Βρεττίου Σούρα και του φιλόσοφου τυράννου των Αθηνών Αριστίωνος και του συμμάχου του Αρχελάου Καππαδόκη. Ο Αρχέλαος είχε σταλεί από το βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη, που είχε κυριαρχήσει σ’ όλη τη Μικρά Ασία, να διώξει τους Ρωμαίους από την Ελλάδα και να την καταλάβει.
- Το 86 π.Χ. στη Χαιρώνεια έγινε πάλι μάχη μεταξύ των Μιθριδατικών στρατευμάτων, με αρχηγούς τον Αρχέλαο και τον Ταξίλη με 110 χιλιάδες πεζούς, 10 χιλιάδες ιππείς και 90 δρεπανοφόρα άρματα και του Λευκιου Κορνηλίου Σύλλα αρχιστράτηγου των Ρωμαίων με 15.000 πεζούς και 1.500ιππείς.
- Οι Ρωμαϊκές δυνάμεις με τη βοήθεια των Χαιρωνιτών, από άγνωστο μονοπάτι, ανέβηκαν νύχτα στο βουνό Θούριο, κύκλωσαν τον Μιθριδατικό στρατό και ξαφνικά τους επιτέθηκαν. Μόνο 10 χιλιάδες πρόλαβαν και έφυγαν με τον Αρχέλαο στην Χαλκίδα. Οι Ρωμαίοι έστησαν δύο τρόπαια, ένα κάτω στο κάμπο και ένα επάνω στο Θούριο με ελληνική μάλιστα επιγραφή αφιερωμένη στους Χαιρωνίτες. Η επιγραφή αυτή έχει βρεθεί και εκτίθεται στο Μουσείο της Χαιρώνειας.
- Το πολύ εντυπωσιακό μαρμάρινο “Λιοντάρι της Χαιρωνείας”. Χτίστηκε κατά τον Παυσανία,από τους Θηβαίους στην μνήμη των πεσόντων ανδρών του Ιερού Λόχου, που ετάφησαν στον χώρο αυτόν, μετά την νίκη του Φίλιππου το 338 π.Χ.
- Το αρχαιολογικό μουσείο(που την ώρα της επισκέψεώς μας δυστυχώς ήταν κλειστό) που περιλαμβάνει:
- Νεολιθική συλλογή με σημαντικότερα εκθέματα:
– Πήλινο ομοίωμα οικίσκου. Από τον οικισμό της νεολιθικής περιόδου στη Μαγούλα Μπαλωμένου.
– Πήλινο ειδώλιο γυναίκας με γραπτή διακόσμηση γεωμετρικών σχεδίων. Από τον οικισμό της νεολιθικής περιόδου στη Μαγούλα Μπαλωμένου Χαιρωνείας.
- Όπλα και αντικείμενα των Μακεδόνων από την μάχη της Χαιρωνείας.
- Κτερίσματα από τις νεκροπόλεις της Χαιρωνείας,του Αγίου Βλασίου και της Λιβαδειάς.
- Το αρχαίο θέατρο που σώζεται ως σήμερα και βρίσκεται στο βάθος του χωριού στους πρόποδες του Πετραχού. Είναι αξιοπρόσεκτο, γιατί ολόκληρο το κοίλο μέρος του, είναι σκαλισμένο σε μονοκόμματο βράχο του Πετραχού.
- Η ακρόπολη της Χαιρωνείας κτισμένη επάνω στις πέντε απανωτές προεξοχές της κορυφογραμμής του Πετραχού, που αρχίζουν από το βράχο του θεάτρου κι ανεβαίνουν στην πιο ψηλή κορυφή του βουνού.Από τους πύργους, τους περιβόλους και τους διαδρόμους σώζονται αλλού μόνο θεμέλια κι αλλού και το τείχος σε ύψος 2 και 3 μέτρων.
- Το τείχος σε άλλα σημεία είναι πλατύ ένα μέτρο και σ’ άλλα δύο και είναι κατασκευασμένο κατά την ισοδομική τεχνοτροπία με κυβικές καλοπελεκημένες γκριζόμαυρες πέτρες, που έχουν μήκος 1,30 μ., πλάτος 1.00 και ύψος 0,60 μ. περίπου. Μικρό σπήλαιο ( περίπου 80 τ.μ.) βρίσκεται στην ακρόπολη της Χαιρώνειας. Θρυλείται ως τόπος συγγραφής του Πλούταρχου.
- Τα ρωμαϊκά λουτρά στη δυτική πλευρά της Χαιρώνειας
- Η ιερά μονή Λυκούρεση σε απόσταση 3 χλμ. Ν.Α. της Χαιρωνείας, μέσα στο φαράγγι του μικρού ποταμού Αίμονα. Η εκκλησία της χρονολογείται από το 15ο αιώνα. Από αυτή ξεκίνησε το 1821, ο Αθανάσιος Διάκος για να ελευθερώσει την Λιβαδειά. Η Μονή διαθέτει βιβλιοθήκη, συνεδριακό κέντρο και πρότυπο οικολογικό αγρόκτημα.
- Ο πύργος Ραγκαβή. Ανήκε στη μεγάλη οικογένεια των Ποστέλνικων (Υπουργών Εξωτερικών της Βλαχίας, αρχαιολόγων, ποιητών, σοφών, συγγραφέων), των Ραγκαβή. Η περιοχή είχε παραχωρηθεί στους Ραγκαβή με την απελευθέρωση της πατρίδος μας από τους Τούρκους.
Τελευταία επίσκεψη στην εκδρομή μας, προς το απόγευμα, ήταν ο ιστορικό ‘Χάνι της Γραβιάς’. Επειδή η μάχη εκείνη, θεωρείται από τους ιστορικούς, από τις πλέον σημαντικές του αγώνος του ’21, θα την εξιστορήσουμε όσο πιο συνοπτικά γίνεται.
Η Μάχη στο Χάνι της Γραβιάς ήταν μία από τις πολεμικές εμπλοκές της ελληνικής επαναστάσεως του 1821, με νικηφόρα έκβαση για τους Έλληνες. Στην μάχη αυτή, που έγινε στις 8 Μαΐου του 1821, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος με 120 άνδρες, νίκησε τον στρατό του Ομέρ Βρυώνη!
Πριν ξεκινήσει από τα Τρίκαλα ο Ομέρ Βρυώνης για την εκστρατεία του κατά της Πελοποννήσου, διέταξε τους πιστούς του καπεταναίους της Δυτικής Ελλάδος, να μαζευτούν στη Γραβιά Φωκίδος, απ’ όπου περνώντας θα τους έπαιρνε μαζί του. Στον Οδυσσέα Ανδρούτσο, έστειλε ιδιαίτερο αγγελιοφόρο για να του αναγγείλει το τέλος του Αθανάσιου Διάκου και να του δηλώσει, ότι αν ερχόταν στη Γραβιά μαζί με τους άλλους καπεταναίους, όχι μόνο θα τον συγχωρούσε για το φόνο του Χασάν μπέη Γκέκα, αλλά θα του έδινε και το αρματολίκι της Λιάκουρας.
Στις 3 Μαΐου του 1821, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος έφθασε στη Γραβιά με τον Κοσμά Σουλιώτη, τον Ευστάθιο Κατσικογιάννη και μία ομάδα περίπου 100 ανδρών. Κατάλαβε αμέσως καλά, ποιά ήταν η κατάσταση και υπέδειξε στους επαναστάτες, ότι έπρεπε με κάθε θυσία να σταματήσουν εκεί την πορεία του εχθρού.
Αφού μαζεύτηκαν εκεί ύστερα από πρόσκληση του Ανδρούτσου και άλλοι καπεταναίοι, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος τούς πρότεινε να κλειστούν στο Χάνι, ώστε μη μπορώντας να υποχωρήσουν, να αναγκαστούν να πολεμήσουν πάση θυσία, για να ανακόψουν την πορεία του Ομέρ Βρυώνη.
Όμως ούτε ο Πανουργιάς, ούτε ο Γιάννης Δυοβουνιώτης δέχτηκαν. Τελικά, χωρίστηκαν σε τρία τμήματα. Το ένα, με τον Πανουργιά και τον Δυοβουνιώτη, έπιασε τα υψώματα του Χλωμού, αριστερά από το δρόμο. Το άλλο με τον Κοσμά Σουλιώτη και τον Κατσικογιάννη, τα υψώματα δεξιά από το δρόμο. Όσοι ήθελαν θα κλείνονταν μαζί με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο μέσα στο Χάνι. Μάλιστα, για να τους ενθαρρύνει περισσότερο, ο Ανδρούτσος κάλεσε τους άνδρες του να χορέψουν και έσυρε το τσάμικο. Πρώτος άρπαξε το μαντήλι ο Γιάννης Γκούρας, ύστερα ο Παπανδριάς, ο Κομνάς Τράκας, ο Αγγελής Γοβιός, οι Καπογιωργαίοι κ.α.
Μέσα σε λίγα λεπτά, είχαν μετατρέψει το Χάνι σε φρούριο. Έφραξαν τα ανοίγματα και άνοιξαν τουφεκήθρες.
Μόλις έφτασε ο Ομέρ Βρυώνης, αφού εκτόπισε τα τμήματα του Πανουργιά, του Δυοβουνιώτη, του Σουλιώτη και του Κατσικογιάννη, αντιλήφθηκε όσα συνέβαιναν μέσα στο Χάνι και θύμωσε πολύ. Αφού οι Τούρκοι περικύκλωσαν την περιοχή και το Χάνι, έστειλε τον Χασάν-δερβίση, για να πει στον Ανδρούτσο να παραδοθεί. Όμως ο Ανδρούτσος δεν δέχτηκε και η διαπραγμάτευση έγινε υβριστική, με αποτέλεσμα ο δερβίσης να πέσει νεκρός από σφαίρα του Ανδρούτσου!
Αυτό έδωσε το σύνθημα της μάχης. Οι Τούρκοι επιτέθηκαν στο πανδοχείο, αλλά αποκρούσθηκαν με μεγάλες απώλειες και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Έτσι η πρώτη έφοδος αποκρούσθηκε, το ίδιο και η δεύτερη και η Τρίτη…
Ο Βρυώνης βλέποντας τους άνδρες του να πέφτουν από τα πυρά των Ελλήνων, διέταξε να φέρουν ένα κανόνι για να ανατινάξει το κτίριο. Οι Τούρκοι σταμάτησαν την επίθεση μέχρι να έρθει το κανόνι, ενώ οι Έλληνες, που κατάλαβαν τις προθέσεις τους, τη νύχτα, αργά προς τα ξημερώματα, αφού είχαν πετύχει να προβάλλουν γενναία αντίσταση και να σκοτώσουν 300 Τούρκους, καθυστερώντας ταυτόχρονα την πορεία του εχθρού, κατάφεραν να εγκαταλείψουν κρυφά το Χάνι περνώντας ανάμεσα από τις εχθρικές τουρκικές γραμμές.
Τα θύματα των Τούρκων ήταν πολυάριθμα. 330 νεκροί και 800 τραυματίες μέσα σε λίγες ώρες. Οι Έλληνες έχασαν μόνον 6 πολεμιστές! Η στρατηγική επιτυχία της μάχης αυτής ήταν μεγάλη.
Εμπόδισε την κάθοδο του Ομέρ Βρυώνη στην Πελοπόννησο και διευκόλυνε την νίκη στο Βαλτέτσι που εμψύχωσε την επανάσταση. Συγκεκριμένα, μετά την μάχη στη Γραβιά, ο Βρυώνης συγκλονίστηκε τόσο πολύ, που αποφάσισε να σταματήσει προσωρινά την εκστρατεία του και να υποχωρήσει στην Εύβοια, για να συναντήσει αργότερα τις δυνάμεις του Κιοσέ Μεχμέτ. Έτσι παρεμποδίστηκε η κάθοδος ενός τόσο ισχυρού στρατού στην Πελοπόννησο, όπου η επανάσταση ακόμα δεν είχε εδραιωθεί, ενώ συνέβαλε στην έναρξη του αγώνος και στην δυτική Ελλάδα.
Η ώρα όμως είχε περάσει και η εκδρομή μας έφθανε σιγά – σιγά στο τέλος της. Ο δρόμος της βραδυνής μας επιστροφής προς την Αθήνα, ήταν γεμάτος από όμορφες και αξέχαστες αναμνήσεις.(Θερμές ευχαριστίες και στην ξεναγό μας). Περιμένουμε με χαρά τις φίλες και τους φίλους του Συλλόγου μας, να ξαναβρεθούμε σύντομα και στις επόμενες εξορμήσεις μας!
ΒΑΪΑ ΖΑΓΑΝΑ
